ББұл мақалада мектептің білім алушыларына Міржақып Дулатовтың шығармашылығын инновациялық технологиямен оқытудың нұсқасын жасап, оның бүгінгі ізгілікті жан әлемін инновациялық технологиямен сомдауға қатысты рөлін айқындауға мән берілді. Алаш қайраткерлерінің ел мүддесін қорғауына үлес қосқан Міржақып Дулатов өзінің шығармаларын халқының әл-ауқатын жақсартуға, бұрынғы үйреншікті өмір сүру дәстүрінен адасып қалған елінің мүшкіл жағдайын қалай жақсартамын деген көкейкесті мәселелерді шешуде оны өзінің ұстанымы ретінде іске асырғаны сараланған. Бұндай сүбелі еңбегінің 1904 жылы Арқадағы зиялы қауымның бас қосар орталығы Омбы қаласынан бастау алғаны байқалды. Жарияланып отырған мақаланың басымдық мәні жылдың мезгілдерін адам өмірімен байланыстырып, табиғаттың құдыреттілігін суггестівті тұрғыда бейнелеуі Абай Құнанбайұлы мен Ыбрай Алтынсарин өлеңдеріндегі идеялардан басқаша, жанры прозалық мәнде келгені, тәлім мен ізгілікті адал адам формуласына сай тұстары және оған қайшы жақтары мәтіндемелерден матрицаға, таксономияға салынып, психологиялық-педагогикалық негіздері айқындалды. Автор жаз айын қыстан кейінгі уақыты «Көктем» ұғымы ғақлиясының ішкі сарынында байқалады. Екінші алгоритммен «Жазғы кеш» өлеңі бұл нағыз жаздың өзі, «Шілде» – жаз айының шарықтау шегі. «Табиғат – қоғам – адам» топтамасындағы психологиялық жағдайлары, әлеуметтік – мәдени, біліми деңгейлері сараланды. Келесі алгоритммен «Күз» мезгілінің адамдарға тигізер тауқыметі, оны жеңудің жолы – адал еңбек екендігі мақалада матрицамен, герменевтикалық әдіспен ашылған. «Қыс» мезгілі адамдардың табиғат қаһарынан сақтануын суреттеп, адам баласының «Қыс – қысыл, жаз – жазыл» халық даналығы адамды ширатарлық мәнде қолданылуының өзі бұл еңбектің феноменін дәлелдейді.

https://doi.org/10.48081/UYVS9110

2025

Выпуск 2

Болашақ педагогтердің инклюзивті білім беру қызметіне даярлығы ғылым мен педагогикалық білім берудің өзекті мәселелерінің бірі болып табылады. Біздің зерттеу жұмысымыздың мақсаты болашақ педагогтердің инклюзивті құзыреттілігін қалыптастыруда олардың психологиялық тұрғыдан инклюзивті қызметке дайындығын талқылау, жоғарғы оқу орнында білім алып жатқан болашақ педагогтердің ерекше білім беру қажеттілігі бар оқушыларға білім беру және тәрбиелеу үрдісіне психологиялық тұрғыда дайындығын зерттеу болып табылады. Болашақ педагогтер инклюзивті білім беру кеңістігінде жұмыс жасау барысында олардың жеке бас қасиеттері, психологиялық даярлығы маңызды рөл атқарады. Педагогтің психологиялық даярлығы инклюзивті білім беруді сапалы іске асырудың негізгі шарттарының бірі болып табылады. Мақалада болашақ педагогтердің коммуникативті толеранттылығын зерттеу нәтижелері талқыланады. Зерттеуге Абай облысы, Семей қаласындағы «Alikhan Bokeikhan University» білім беру мекемесінің педагогикалық бағытта білім алатын 92 білім алушысы қатысты. Зерттеу әдісі ретінде В.В. Бойконың коммуникативті толеранттылық диагностикалық тесті қолданылды. Инклюзивті білім беруді нәтижелі іске асыруда болашақ педагогтердің психологиялық даярлығының алатын орны ерекше екені белгілі, сол себепті болашақ педагог мамандарды дайындайтын жоғарғы оқу орындарында білім алушылардың психологиялық даярлығын, олардың ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалармен толерантты өзара әрекеттесу қабілеттерін қалыптастырудың маңызы зор.

https://doi.org/10.48081/SGPQ5902

2025

Выпуск 2

Интеграция теориясына бағытталған интеграцияланған оқыту барлық уақытта да педагогикалық ой таластың ортақ та өткір тақырыбы болып табылады. Оқу бағдарламасын жоспарлау, оқытуға бағалау деген кешенді көзқарас, білім беру теориясы мен оқу бағдарламасын саралау педагогикалық бағытта бұрыннан талқыланып келе жатыр. Ұсынылып отырған ғылыми мақалада осы зерттеулердің негізінде профессор Алма Қыраубаеваның оқыту технологиясына тиесілі педагогикалық зерттеіне шолу жасап, оның өмірлік және кәсіби тәжірибесін инетграциялық негізде қолдау көрсететін негіздемелер мен тұжырымдарға салыстырмалы түрде талдау жүргізілген. Әлемдік педагогика мен отандық педагогикада интеграцияланған оқыту технологиясы бойынша бірде-бір автор мен нақты ізашар белгіленбегені анық. Заман талабына сай ол білім беру барысында тәжірибемен бірге дамып, оны біршама зерттеушілер мен тәрбиешілер, білім беру саласының практиктері дайындады. Ғалым, профессор Алма Қыраубаева елімізде интеграцияланған оқыту технологиясын қалыптастыратын ізашарлардың бірі болып отыр. Заман ағымына орай уақыт өте келе оқыту технологиясының дамуы мен интеграциялынған оқыту тұжырымдамасы танымал бола бастады, оны біршама білім беру мекемелері мен ұйымдары кеңінен қолданылады. Бүгінгі күні көптеген тәрбиешілер мен білім беру мекемелері ұтымды оқыту ортасын құру үшін компьютерлерді, интернетті, онлайн оқыту курстарын және басқа да технологиялық құралдарды қолдана отырып, дәстүрлі оқытудың әдістерін біріктіре отырып, интеграцияланған оқыту технологияларын белсенді түрде қолданады.

https://doi.org/10.48081/NHOO3425

2025

Выпуск 2

Эмоционалды тұрақтылық әлеуметтік педагогтардың кәсіби дайындығының маңызды құрамдас бөлігі ретінде танылады, олардың жеке әл-ауқатын жақсартып қана қоймай, сонымен қатар білім беру мекемелеріндегі жұмыс тиімділігіне айтарлықтай әсер етеді. Зерттеудің мақсаты болашақ әлеуметтік тәрбиешілердің эмоционалды тұрақтылығына бірқатар болжаушылардың әсерін анықтау болды: студенттердің практикалық дағдыларын қабылдауы, олардың академиялық тұрақтылығы, эмоционалды интеллект және әлеуметтік қолдау сезімі. Зерттеу әдістері екі қазақстандық жоғары оқу орнынан 118 студенттен сауалнама жүргізуді, содан кейін алынған деректерді бірнеше сызықтық регрессиялық талдау арқылы өңдеуді қамтыды. Нәтижелер эмоционалды интеллект пен әлеуметтік қолдаудың негізгі рөлдерін көрсете отырып, зерттелетін факторлардың маңыздылығын растады: біріншісі стрессті басқаруға және өзгерістерге бейімделуге ықпал етеді, бұл әлеуметтік тәрбиешінің кәсіби қызметі үшін маңызды, ал әлеуметтік қолдау эмоционалды тұрақтылықты нығайта отырып, кәсіби және оқу қиындықтарымен күресу үшін ресурстар ұсынады. Болашақ әлеуметтік педагогтарды оқытуға кешенді көзқарастың маңыздылығы, білім беру бағдарламасына эмоционалды интеллект пен әлеуметтік қолдау стратегияларын дамыту әдістерін енгізу қажеттілігі атап өтіледі. Осылайша, қазіргі зерттеу психоәлеуметтік факторлар кешенінің кәсіби дамуға әсері туралы мәліметтер бере отырып, академиялық әдебиеттерге айтарлықтай үлес қосады. Практикалық тұрғыдан алғанда, нәтижелер әлеуметтік педагогтарды даярлауға бағытталған жоғары оқу орындарындағы оқу бағдарламаларын жетілдіру үшін пайдаланылуы мүмкін.

https://doi.org/10.48081/HUPH9915

2025

Выпуск 2

Выгорание педагогов оказывает огромное влияние не только на отдельных педагогов, но и на всю образовательную систему. Выгорание имеет последствия, поскольку оно может оказывать негативное влияние на физическое здоровье педагогов на более глубоком уровне. Особенно важно изучение причин профессионального выгорания педагогов, работающих с детьми с ограниченными возможностями здоровья (ОВЗ). Данная статья посвящена диагностическому исследованию уровня эмоционального выгорания педагогов. Для достижения цели исследования использован комплекс взаимодополняющих теоретических методов. В качестве метода эмпирического исследования использована экспресс-диагностика эмоционального выгорания у педагогов О.Л. Гончаровой. Выборку исследования составили педагоги школ, колледжей и вузов города Шымкент. В диагностическом исследовании участвовали 180 педагогов, из них 84 (46,7%) педагогов, работающих со студентами или со школьниками с ограниченными возможностями здоровья. Исследование показало, что 21,67% (n=39) педагогов имеют низкий показатель эмоционального выгорания. 63 педагога или 35% имеют средний показатель эмоционального выгорания. 78 педагогов со стажем более 15 лет, имеют высокий показатель эмоционального выгорания - 43,33%. В группу с высоким уровнем эмоционального выгорания вошли 57,14% педагогов, работающие со студентами или со школьниками с ограниченными возможностями здоровья. Уровень профессионального выгорания педагогов различается, проблема выгорания связана не только с наличием инклюзивных групп. Исследование позволило сделать вывод о том, что профессиональное выгорание педагогов, особенно работающих в инклюзивной среде, является серьезной проблемой, требующей комплексного подхода.

https://doi.org/10.48081/PXOD2478

2025

Выпуск 2

В статье исследуется управленческий потенциал педагогов в условиях современных образовательных требований. В условиях динамичных изменений образовательной среды и внедрения новых образовательных стандартов особое внимание уделяется необходимости развития у педагогов управленческих компетенций, которые способствуют успешному функционированию образовательных организаций и эффективному взаимодействию с обучающимися. Авторы анализируют ключевые составляющие управленческого потенциала педагогов, включая лидерские качества, способность к организационному планированию, управлению коллективом, решению конфликтных ситуаций и мотивации обучающихся. Оценка этих навыков становится важной в контексте требуемой адаптации образовательных процессов к вызовам времени, таких как цифровизация образования, инклюзивное обучение, внедрение новых педагогических технологий. В статье представлены результаты эмпирического исследования, проведенного среди педагогов различных образовательных организаций, которое позволило выявить влияние профессионального опыта, образования, а также личностных качеств педагогов на развитие их управленческих навыков. На основе анализа данных выделены ключевые факторы, способствующие эффективному формированию управленческого потенциала, такие как поддержка со стороны администрации, участие в профессиональных сообществах и постоянное обновление знаний и навыков. В заключении подчеркивается необходимость системного подхода к развитию управленческого потенциала педагогов, который включает не только традиционные методы повышения квалификации, но и внедрение программ наставничества, коучинга и профессиональных курсов, направленных на формирование навыков управления в образовательном контексте. Авторы делают вывод, что успешная реализация современных требований невозможна без комплексного и системного подхода к подготовке педагогов с развитыми управленческими компетенциями.

https://doi.org/10.48081/OZBT6348

2025

Выпуск 2

Мақалада дене тәрбиесінде жылдамдықты арттыру жаттығуларында бұлшықет қозғалыстарына және жағдайға байланысты реакциялардың шапшаңдығына баса назар аударылады. Қозғалыс жылдамдығын дамыту үшін шекті немесе оған жақын жылдамдықпен орындалатын арнайы жаттығулар қолданылады. Мұндайда жасанды интеллект элементтері бар модельдеу және имитациялық жаттығулар кеңінен пайдаланылады. Имитациялық жаттығулардағы қимылдар максималды бастапқы жылдамдықпен немесе қозғалыс соңында үдеумен жылдам серпілу түрінде болуы тиіс. Әрбір қимылға жеке көңіл бөлініп, олардың қарқынды жылдамдығын біртіндеп арттырып, шекті деңгейге жеткізу қажет. Осы кезде имитация, модельдеу, болжау сияқты жасанды интеллект элементтерінің тиімділігін қолдану ұсынылады. Бұл мақалада қазіргі таңда жасанды интеллект элементтерін пайдалану тақырыбы ерекше маңызға ие екені , қоғамымызға кеңінен еніп, түрлі салада өз орнын тапқаны, ғылым мен технологиямен қатар, медицина, білім беру, өнер, экономика, спорт және басқа да көптеген салаларда табысты қолданылып жатқандығына назар аударылады. Дене тәрбиесіндегі жылдамдық қабілеттерінің дамуы күштің артуымен, спорттық техниканың жетілуімен, биохимиялық механизмдердің жылдам іске қосылуымен, энергия үнемдеуімен және ерік-жігердің дамуымен тығыз байланысты. Жаттығу бағдарламаларын оңтайландыру виртуалды және симуляциялық модельдеу арқылы жүзеге асырылып, шынайы жағдайларға жақын жаттығулар жасалады, жылдамдық оңтайландырылады және жарақаттанудың алдын алу шаралары қарастырылады. Бұл зерттеу жұмысының мақсаты дене тәрбиесіндегі жаттығу барысында жылдамдықты арттырудағы жасанды интеллектінің тиімділігін айқындау болады. Нәтижеде жасанды интеллект спортшының физикалық жағдайы, бұрынғы жаттығулары және жеке ерекшеліктері туралы үлкен көлемдегі деректерді талдай алады, бұл мүмкіндігінше жекелендірілген және тиімді жаттығу бағдарламаларын жасауға мүмкіндік береді.

https://doi.org/10.48081/PTVU4430

2025

Выпуск 2

Мақалада жоғары оқу орындары студенттерінің тұлғалық даму процесіндегі эмоционалдық интеллекттің маңыздылығы қарастырылған. Өзінің эмоцияларын, сондай-ақ басқалардың эмоцияларын тану, талдау және бақылау қабілетін білдіретін эмоционалдық интеллект коммуникациялық дағдыларды, көшбасшылық қасиеттерді және стресстік жағдайларға қарсы тұруды дамытуға айтарлықтай эмоционалдық интеллект әсер етеді. Зерттеу жұмысында студенттердің білім беру ортасының талаптарына ойдағыдай бейімделуінде эмоционалдық интеллектінің дамуы басты рөл атқаратынына бұл мақалада назар аударылады. Бұл олардың мотивациясы мен оқу үлгерімін арттыруға ғана емес, сонымен қатар тиімді оқу және кәсіби өсу үшін қажетті тұрақты өзара әрекеттесу дағдыларын қалыптастыруға көмектеседі. Эмоционалды интеллект (ЭИ) студенттердің жеке тұлғасын дамытуда маңызды рөл атқарады, олардың әлеуметтік, эмоционалдық және кәсіби дағдыларының қалыптасуына ықпал етеді. Жұмыста эмоционалдық интеллект деңгейі мен тұлғалық және кәсіби өсу табыстары арасындағы байланысты көрсететін университет студенттері арасында жүргізілген эмпирикалық зерттеудің нәтижелері берілген. Зерттеу нәтижелері білім беру бағдарламаларына эмоционалдық құзыреттілікті дамытуға бағытталған іс-шараларды енгізу қажеттілігін көрсетеді. Мақала педагогтарға, психологтарға, білім беру ұйымдарының басшыларына және жеке тұлғаны дамыту және студенттердің оқуының тиімділігін арттыру мәселелеріне қызығушылық танытқан зерттеушілерге арналған.

https://doi.org/10.48081/YJUZ8779

2025

Выпуск 2

Бұл мақалада жоғары білім жүйесінде тарих ғылымы саласында жоғары білікті мамандарды даярлау мақсатында, проблемалық-модульдік технологияны енгізу мен бейімдеудің теориялық және әдіснамалық негіздемесі ұсынылған. Мақала «Қазақстанның Солтүстік-Шығысында жергіліктендіру саясатын зерделеуде проблемалық-модульдік технологияны қолдану» тақырыбындағы докторлық диссертация аясында жазылған. Проблемалық-модульдік оқыту студенттерді таным процесіне белсенді тартуға, проблемалық тапсырмаларды шешуге және білімді өздігінен игеруге бағытталған инновациялық педагогикалық технология. Тарихты оқыту контекстінде проблемалық-модульдік технологияны (ПМТ) қолдану тарихи фактілерді талдау, себеп-салдар байланыстарын анықтау және өз пікірлерін қалыптастыру қабілеттерін дамыта отырып, сыни және аналитикалық ойлау деңгейін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, технология гуманитарлық пәндер және тарихи цикл пәндері аясында пәнаралық потенциалға ие. Бұл тәсіл оқу материалын игерумен шектелмей, студенттердің кәсіби және зерттеу міндеттерін шешуге қажетті құзыреттіліктерін қалыптастыруға ықпал етеді. Тақырыптың өзектілігі сонымен қатар, ойлау икемділігіне, әлеуметтік және саяси жағдайлардың құлаштай трансформациялану жағдайларына бейімделу қабілетіне ие мамандарды даярлау қажеттілігімен айқындалады. Проблемалық-модульдік оқыту білім беру процесіне қойылатын заманауи талаптарға сай педагогикалық әдіс-тәсілдерді қолдануды, студенттерге түрлі тарихи дереккөздермен жұмыс жасауды, топтарда тиімді ынтымақтасуды және практикалық міндеттерді шешуді меңгеруге мүмкіндік береді, бұл болашақ тарихшылардың кәсіби қызметі үшін маңызды шарттардың бірігейлері. Аталғандар, жоғары білім саласындағы педагогикалық практикаларды жетілдіру аясында ПМТ-ның тарихты оқытудағы рөлін зерттеуде өзектілігін анықтайды.

https://doi.org/10.48081/QDWT7716

2025

Выпуск 2

Статья посвящена исследованию формирования функциональной и стилистической грамотности учащихся казахских классов в поликультурной образовательной среде. Автор рассматривает внедрение исследовательских проектов как эффективный инструмент развития лингвистической и коммуникативной компетенции, необходимой для успешной интеграции в многоязычное общество. Основное внимание уделяется пониманию функционально-стилистической грамотности как педагогической категории, включающей способность учащихся выбирать и использовать языковые средства в зависимости от целей и задач коммуникации, стиля и жанра текста. В исследовании представлены результаты экспериментальной апробации методики, направленной на интеграцию проектных технологий в процесс преподавания русского языка как неродного. Методика была основана на сочетании количественных и качественных методов анализа, что позволило выявить эффективность проектной деятельности для формирования у студентов навыков осмысленного использования языковых ресурсов русского языка, их адаптации к коммуникативным ситуациям различной сложности и повышения мотивации к изучению языка. В статье описаны основные этапы обучения, включая разработку учебных заданий, анализ влияния языковой среды на овладение функциональными стилями и оценку результатов проектной деятельности студентов. Автор приходит к выводу, что проектная деятельность способствует не только совершенствованию речевых навыков, но и формированию критического мышления, самостоятельности и метаязыкового сознания. Практическая значимость статьи заключается в разработке рекомендаций для учителей, направленных на совершенствование методики преподавания русского языка в двуязычной среде.

https://doi.org/10.48081/XLXE2135

2025

Выпуск 2